Xin gửi lời chào lời
chúc sức khỏe thật tâm nhất với mọi thứ tới bạn, những người yêu thích về âm
thanh. Do cũng có cùng sở thích là suy ngẫm đồ âm thanh nên hôm nay mình có viết
bài giới thiệu về sơ lược về loa bằng kiến thức hạn chế của minh. hi vọng bài
viết có khả năng tích lũy thêm kinh nghiệm và có rất nhiều ích lợi cho những bạn
đọc
CƠ BẢN VỀ CỦ LOA ĐIỆN
ĐỘNG
một giới thiệu
:
Chào
một số bạn: trong hệ thống nghe
nhìn có thể loa & mic là thiết bị kém phát triển . ra
đời khoảng từ hơn 100 năm qua thật sự nó chẳng có thay mới gì đang kể. nó có thể
coi như là 1 huyền thoại, mọi người nói về nó rất nhiều nhưng kết quả thường hay
rất mông lung.
Loa có thực sự vất vả đến vậy không? Câu trả lời
của mình là nó bao gồm nhiều cái rất đơn giản , cũng bởi vì quá nhiều nên thật
sự tìm ra Đáp án cho nó thật sự là vô cùng quá khó.
Trên
thế giới một số doanh nghiệp thật sự có thể thiết kế ra nó rất ít( thiết kế chứ
không phải sản xuất ứng dụng). Phần lớn các cty này nằm ở các nước Bắc Âu địa mà
mà ngành khoa học xuất hiện nhiều điều kiện để có thể phát triển như Scanpeak,
Seas. một số ngành khoa học để phát triển một củ
loa theo mình ít đặc
biệt 3 ngành gồm : Điện từ trường; âm học; cơ học vật liệu. và cả tâm sinh lý
học nữa( nếu có điều kiện mình sẽ nói rõ hơn).
Loa quả thật rất tệ, Chắc ít có bộ phận nào có khả năng
tệ hơn nó được lý do vì đâu vậy.
Củ
loa hay còn được xem là
Transducer (bộ chuyển đổi năng lượng).
Nó
chuyển từ tín hiệu điện (từ máy khuếch đại) thành chuyển động cơ (cuộn dây động
voice coil) sau đó thông 1 màng bức xạ (màng loa cone) thay mới áp suất không khí làm nên
âm thanh. một số bộ phận
tệ về hiệu suất như bình acqui (Điện↔Hoá) hay tấm Pin mặt trời (Quang↔Điện) cũng
tốt hơn nó gấp nhiều lần vì nó phải qua trung gian là cơ học (Điện-Cơ-Âm).
Giả
sử 1 cái loa có độ nhạy là 95dB( hiệu suất rất cao đó),
đưa vào đó 100W điện ta thu được khoảng 3W âm
thanh, 97W phần còn lại chỉ nhằm để nhún nhảy màng
loa & đốt nóng
cuộn dây động thôi, tiêu tốn phí.! đa số một số loa có hiệu suất khoảng một %
thôi đó những bạn.
Với một bộ phận có cấu tạo
kém cỏi như vậy nhưng chúng ta buộc phải dùng vì Hiện nay chưa ai nghĩ ra cách
nào bảo đảm hơn cả, chắc cần phải 50 năm nữa, có thể lúc đó ta có cách nào đó
thay đổi trực tiếp áp suất không khí từ điện mà không cần phải hệ cơ học nào
hết.
nghe
nản quá ! không muốn tìm hiểu về nó nữa! Nhưng có lẽ vì tình yêu âm nhạc (ai mà
không yêu nó chứ) mà một số kỹ sư vẫn miệt mài nghiên cứu và cho ra các sản phẩm
lấy hết hồn vía chúng ta chỉ từ 1 % bé tý đó. Dám chắc 100% một số kỹ sư
thiết kế loa nén sc 630 mê nhạc dữ lắm.
Họ sử dụng khoa học phục vụ cho nghệ thuật, tôi xem họ như nghệ nhân vậy rất
đáng quí trọng. Hiểu thêm 1 chút về
loa tôi biết có giúp chút gì cho việc nghe nhạc
không, hay có khả năng Diy một cái
loa cho riêng mình không? Nhưng vì tài liệu
về
loa ở Việt Nam quá ít & cả ngàn câu hỏi trên
forum nên rất hi vọng bài này sẽ gíup một ít cho một số bạn.
Loa toa pc 658r không thuộc về những chuyên gia nó là của
mọi thứ các bạn yêu âm nhạc, tôi nghĩ là vậy.
2. Cấu tạo củ loa:
2.Chức năng
của một số thành phần:
a. Frame (Khung sườn
loa):
dùng
để gắn một số thành phần, loại cao cấp thì bằng nhôm đúc, thông thường bằng sắt
dập đôi khi còn được làm từ nhựa. riêng đối với những loa
bổng và 1 số loa
trung khung sườn thường kín (bít luôn đằng sau) khung sườn cũng là chổ cho các
hãng thi thố tài năng , như loa bổng của B&W khung sườn phía sau làm
bằng thủy tinh có hình dạng vỏ ốc giúp triệt tiêu hoàn toàn âm
thanh từ phía sau
màng loa. Khung sườn loa cho biết loa đó cấp cao cỡ nào còn về âm
thanh không ảnh hưởng
nhiều lắm chỉ mong nó đừng có bề mặt quá lớn gây phản xạ trực tiếp lại màng
loa.
b. Surround, edge (viền nhún):
những
loa ngày xưa thì hay cùng chất liệu giấy ép
với phần màng loa hoặc vải (xếp gấp lại) với loại này thì viền tương đối cứng
& tác động trực kế tiếp thông số kỹ thuật của loa, loại viền này nếu bị hỏng
nên dán lại, không được cắt ra làm lại bằng viền cao su mút thông dụng. thời
gian này khuynh hướng làm viền nhún càng mềm dẻo & bền là được, với loại này
chẳng may bị mục hay rách bạn có thể thay mới mà không tác động nhiều đến chất
lượng cao (do độ cứng không đáng kể). Viền loa không phát ra âm thanh nó chỉ có vai trò giữ kín hơi & độ mềm
dẻo. Mặc dù vậy nếu thay thế không đúng loại âm
thanh sẽ rất không
giống nhau . Nhìn vào viền loa nếu có kinh nghiệm bạn có khả năng nhận
biết loa âm
thanh như thế nào
dùng vào việc gì Ví dụ như viền gân vải có khả năng sử dụng loa trầm hoặc trung
trầm, viền mút mềm đa phần dùng làm loa
trầm, viền cao su dày nên chỉ sử dụng cho Sub điện.
c. Spider, Damper (màng nhện):
Là
bộ phận cực kỳ quan trọng và lao động nặng nhọc nhất trong củ
loa, khi đưa tín hiệu điện vào,loa đi lại nhưng phải luôn quay về vị trí cân bằng để
thực hiện cho những nguồn tín hiệu theo sau. Nó hoạt động như một cái lò xo, độ
cứng của nó tuỳ vào ý đồ nhà thiết kế, ngoài ra nó còn giúp cho cuộn dây hoạt
động đúng tâm. Độ động của củ
loa phụ thuộc rất lớn
vào độ nảy của màng nhện(lò xo) này. Màng nhện cấu tạo với hình dạng( các nếp
gấp) khác nhau , vật liệu khác nhau sẽ cho âm thanh khác nhau . Việc sản xuất
màng nhện tương tự như luyện thép, phải sử lý keo & thời điểm hấp nhiệt để
đạt được độ cứng độ dẻo mong muốn . Loa nếu dùng quá lâu, sức mạnh quá lớn sẽ làm
lão hoá (mỏi) màng nhện khiến âm thanh không còn rõ nét và ầm ì . Màng nhện
quyết định chất lượng củ
loa về độ bền âm thanh theo thời điểm . Màng nhện bị rách bị hư sẽ
là một tai hoạ nếu bạn không thể tìm được đúng loại. các loa cao
cấp đòi hỏi phải có
thời gian chạy rà chính là 1 phần tôi luyện cho màng nhện được làm việc hiệu
quả.
Magnet
(nam châm):
thường
có 3 loại Alnocol, Ferrite, neodymium:
Alnicol: là vật liệu sử dụng trong một số loa ngày xưa (1940-1965), Đây là loại có từ
trường rất mạnh thời gian gần đây ít còn được sử dụng do rất mắc, loại này tuy
tốt tuy nhiên nếu hoạt động liên tục ở công suất cao sẽ dẫn tới sự truyền nhiệt
độ từ cuộn dây vào nam châm làm cho nó giảm lực và không tự hồi phục, loại
ferrite khi nguội lại có khả năng tự phục hồi từ trường.
Để
cuộn dây làm việc tối ưu nó phải được đặt trong một miền từ trường cao, miền này
chính là khe từ nhỏ hẹp chỉ vài mm. Để gom thông lượng từ trường tại đây người
ta dùng những miếng sắt dẫn từ. phối hợp với thanh nam châm gọi chung là từ
mạch.
Cấu
tạo mạch từ (gồm nam châm & một số miếng sắt dẫn từ) của nam châm alnicol
(thường là mạch nội từ) tốt về âm thanh hơn so với cấu trúc mạch từ ferrite do có ít
khoảng trống trong mạch khi hệ dao động ít gây ra tạp âm.
Ferrtie:
có lực từ bé hơn alnicol ( cùng khối lượng)là loại sử dụng phổ biến nhất nó rẻ
& khó bị khử từ khi hoạt động ở sức mạnh cao. Thường mạch từ của Ferrite là
loại từ ngoại.
Neodymium: Là sự kết hợp các
điểm mạnh của 2 loại trên, từ mạnh & khó bị khử từ. Ngoài ra do gọn nó còn
được dùng trong các loa xe hơi, micro v.v. lúc này do giá thành đã giảm khá
nhiều một số hãngloa danh
tiếng cũng đã chế tạo
rất nhiều loa dùng vật liệu này.
Vật liệu từ
không tác động đến chất lượng âm thanh, nam châm ferrite cũng cho lực từ mạnh
nhưng sẽ cồng kềnh, những vật liệu từ mạnh do nhỏ gọn sẽ nhận được cấu trúc mạch
từ tối ưu hơn cho âm
thanh.
Nam
châm là loại vật liệu đặc biệt nó có khả năng bị khử từ khi nhiệt độ quá cao,
nếu bị làm rớt cấu trúc của nó cũng thay mới , nó không như cục sắt bình thường
thì đâu.
Nếu
cần dùng âm thanh công
suất lớn (loa sân
khấu), bạn phải chọn củ
loa có vòng ổn định
từ (bằng nhôm hay đồng) trên Top plate hoặc miếng chụp trên pole Piece. Nó có
vai trò giảm bớt dòng điện xoáy đảm bảo loa hoạt
động liên tục ở sức
mạnh cao.
Cuộn
dây động (Voice coil):
Cấu
tạo gồm lõi (bobin) là ống hình trụ dùng quấn dây lên đó, nó được đặt trong khe
hở từ, các loa cao
cấp khe từ này rất
khít với cuộn dây động vì dưới đây là nơi tập trung năng lượng từ. Khe từ càng
nhỏ mật độ từ càng cao. các loa bình thường thì để cho an toàn khe từ có khả năng rộng hơn
đôi chút tuỳ vào chất lượng .
Lõi
để quấn dây cần làm bằng chất liệu không từ tính, phải thật nhẹ, phải cứng chắc
và phải chịu được nhiệt độ cao đôi khi có thể tới 250 độ C. Thời điểm này đa số
sử dụng Nhôm làm lõi vì nó có sức mạnh chịu đựng cao và rẻ tiền, loại nữa là
giấy cũng rất tốt nhưng sức mạnh
kém hơn. Loại cao
cấp thì có Nomex. Cuộn dây làm bằng vật liệu khác nhau sẽ cho thông số củ loa không giống nhau , còn về
mặt âm
thanh chỉ trừ loại
bằng Nhôm tuy có sức mạnh cao nhưng âm thanh thì có một chút vấn đề, bởi tần số
cộng hưởng của vật liệu này nằm trong ngưỡng nghe.
Dây
quấn:
loại
thường gặp là dây tròn, ngoài ra còn có dây vuông & dây bầu dục. bởi độ
trống của loại dây tròn khá lớn điều này củng cố khối lượng, những loại kia thì
tối ưu hơn. riêng đối với loa phía dưới đây là điều cần thiết . Vấn đề sử
dụng dây vuông chỉ là thời điểm , bởi nó giảm bớt tới hơn 20%. Trong thời buổi
cái gì cũng đắt đỏ trước sau gì những cục chiết áp cũng phải sử dụng dây vuông
thôi.
Dây
quấn thông dụng đặc biệt đồng, bằng nhôm phủ đồng bên ngoài , loại bằng nhôm thì
có khối luợng nhẹ nhưng khó hàn & điện trở riêng cũng cao hơn đồng, loại
bằng bạc thì quá tốt rồi nhưng cũng khó gắn kết & mắc nữa.
Thành
phần keo trong cuộn dây động là quan trọng nhất, keo cũng cần phải nhẹ, phải
chịu nhiệt độ cao phải chắc nữa. hầu hết keo trong phía dưới đây là loại đặc
dụng khó kiếm ở Việt Nam.
Cuộn dây động làm
việc theo 2 dạng thông dụng nhất: loại có cuộn dây lú ra ngoài ( Overhung Voice
Coil) & loại nằm hoàn toàn trong khe từ ( Underhung Voice Coil):
hầu
hết các loa sử dụng kiểu cuộn dây nằm tràn ra ngoài
(overhung voice coil) do nó giảm được khá nhiều nhiệt năng dẫn đến tăng sức mạnh
. Loại nằm hoàn toàn trong khe từ được dùng trong các loa sức mạnh
trung bình nhưng độ
chân thực rất cao đặc tính kiểm soát rất tốt và tuyến tính trong giới hạn công
suất . Nhìn sơ qua các bạn đã thấy sự mắc tiền của nó, ngoài chất liệu nhiều hơn
một số tính chất của vật liệu cũng yêu cầu rất khắt khe. Nó phải mắc gấp 3,4 lần
loại bình thường thì . kỹ thuật thường dùng trong các loa bổng và một số loa dòng Ultra Hiend.
Ngoài
ra còn có loại voice coil dạng kéo đẩy với 2 miếng sắt dẫn, nhằm triệt tiêu độ
méo,
loại có 2 cuộn dây riêng biệt dùng cho
loa Sub Stereo.
Số
lớp dây quấn thông dụng là 2 hoặc 4, số lớp này dựa vào ý đồ thông số kỹ thuật
mà người kỹ sư ước muốn , dây lớn dây nhỏ cũng vậy. Không nên mở rộng khe từ để
quấn dây to, hay quấn đa lớp hơn, vì khối lượng của voice coil phải tương thích
với chỉ số từ trong khe. Khi quấn dây to hay nhiều lớp khối lượng lớn mà năng
lượng từ không đủ sẽ dẫn đến giảm hiệu suất, do vậy âm thanh sẽ bé hơn nhất là ở dãi tần cao, gây lầm lẫn
là tăng
âm trầm.Do hiệu suất
giảm nên cuộn dây sẽ nóng lên không tốt cho loa và cả máy khuếch đại.
Cuộn
dây bị cháy có khả năng quấn lại được, chất lượng cao dựa vào mức độ tinh xảo
tay nghề ( cái này thì Việt Nam mình rất khéo), chỉ cần sử dụng đúng keo chất
lượng cao thì có thể nói rằng là bảo đảm , vì hầu hết những công đoạn ráp loa đều làm bằng tay cả.
tiện
đây nói thêm về râu loa ( tisel wire), việc cuộn dây này phải thật
nhanh và chính xác thời gian lớn nhất là 3 giây cho 1 mối hàn (càng nhanh càng
tốt), nhất là dây nối từ cuộn dây động tới râu. nguyên do để lâu dây đồng sẽ
cháy giòn khi hoạt động bị gãy thì rất đáng tiếc . một số bạn diy loa nếu gắn
socket thì không sao, nếu hàn trực tiếp lên đó cũng chú ý điều này .
Màng loa (cone paper) :
hãy
hình dung khi chưa gắn màng
loa vào bạn đưa nguồn
tín hiệu nhạc vào, loa nhún nhảy như là động cơ bình thường, nó sẽ không phát ra
âm thanh. Muốn có âm
thanh bạn cần phải
thay đổi áp suất không khí bằng cách gắn vào đó một màng loa dưới đây là cái duy
nhất phát ra âm thanh mà chúng ta có thể nghe được, các phần trước đó được hiểu
như bộ lái điều khiển bằng nguồn tín hiệu điện. Nói đơn giản sự truyền động từ
cuộn dây giống như cái dùi của một anh đánh trống và anh này được điều khiển
bằng nguồn tín hiệu điện vậy thôi. Vậy thì màng trống( màng loa) bằng vật liệu
nào sẽ cho ra âm thanh kiểu đó, trống da nghe khác trống nilon chứ. Để tạo 1
củ
loa khi chưa có
màng loa các chương trình máy vi tính thời gian này
rất dễ dàng thực hiện được bằng cách dịch ngược các thông số đòi hỏi . Lý thuyết
thiết kế ở Đây là điện ,từ & cơ học.
có
thể bạn nghe ở đâu đó loa này có âm
thanh là chân thực ,
là chính xác. việc này làm tôi nhớ lại 1 Bác nào đó trên diễn đàn hình như là
Bác Via @ không có cái loa nào nghe đảm bảo hơn cây ghita 200 ngàn của tui, và
bản thân tôi cũng thấy như vậy. Cứ nghĩ tới cái dùi đánh vào cái trống làm tôi
rất nản vì màng loa bây giờ là 1 nhạc cụ rồi.
Để
thiết kế 1 nhạc cụ quan trọng nhất là nó phải nghe thấy hay (cái này có trời mới
biết sao nó hay) Ví dụ như có cây violon của ông nào đó bên Ý tuyệt nhất thế
gian ai cũng đồng ý và một số cây Violon khác muốn vượt ngôi thì cứ tới đó mà
thi thố. Mỗi một nhạc cụ đã có tuổi thọ hàng trăm năm, tiến trình đó những nghệ
nhân từng bước hoàn thiện nó & tới giờ cũng vậy, làm nhạc cụ hay không phải
là chuyện rất dễ dàng gì.
một
số bạn nói làm thế nào loa là một nhạc cụ được chứ nó là 1 thiết bị
điện tử rõ ràng mà, nếu màng
loa có khối lương
bằng không( là không có khả năng ) thời điểm đó nó sẽ không có khối lương riêng
không có tần số riêng cũng như không có âm sắc thời điểm đó nguồn tín hiệu như
nào nó sẽ phát y như vậy, tiếc là không như vậy, đừng khóc cho tôi(loa)
Achentina.
Nghĩa
là âm thanh phát ra từ loa sẽ không còn chân thực (trừ
loa ghita điện cái này có thời điểm nói sau nhe một số Bác), việc một loa có khả năng tái tạo cụ thể tất cả nhạc cụ
lại càng không có khả năng . và cũng không có 1 cái loa nào trên thế giới được
chọn lựa để tham chiếu cả, vì không có chuẩn nên cuối cùng tất cả được đặt trên
đôi tai vàng dành cho bạn , bạn nghe thấy hay tức là nó hay khỏi bàn.
Màng loa là điểm quyết định loa bạn có thể sẽ nghe hay như nào . Là phần
quan trọng đặc biệt phần mà ta yêu hay ghét
loa này & loa
khác, là cái mà bạn không thấy chút tình cảm nào với 1 cặp loa 20.000USD, trong
khi lại ngây ngất với cặp loa rẽ hơn các 10 lần. miễn sao là là bạn biết trung
thực với chính mình bạn chắc chắn sẽ có một số lựa chọn đúng đắn, tiền là của
mình nghe hát cũng là mình mà.
Giá
tiền của 1 cặp
loa không nói lên giá
trị của nó đối đến bạn , thước đo giá trị cho nó chính là thời điểm bạn dành
nghe nó hót.
Bạn có
1 cặp
loa 10tr đã nghe đến
1 năm rồi, mỗi ngày bạn nghe cỡ 30p, 1 người sành âm thanh ghé qua loa này là
hifi thôi trường hợp có tiền nên đầu tư mua loa ABC gì đó còn thường được gọi là loa Hi
end, giá 30tr, bạn đi mua về rất háo hức thời điểm đầu một ngày nghe 4,5 tiếng,
sau đó không hiểu lý do gì thời điểm bạn dành tặng cho nó càng ngày ít đi, &
ít hơn rất nhiều so với cặp loa cũ, có thể cặp
loa bạn vừa bán đi có
thể là cặp loa tuyệt nhất đối đến bạn , và chỉ bạn mới am hiểu thôi. Đừng nghe
ai hết cần phải nghe bằng chính bản thân mình, đừng mua hãy tặng cho bản thân
mình thứ mình thích nhất. Chia sẽ niềm vui với một số bạn đã có 1 cặp loa đúng ý mình, bạn thật hạnh
phúc.
Micro Bosch và các điều cần biết
Giới thiệu về đồ vật âm thanh hội thảo Bosch
Giới thiệu về thiết bị âm thanh hội thảo Bosch hai
Giải thưởng sao vàng đất việt năm 2010
chứng nhận thương hiệu Việt Nam tiêu dùng 2015
cách để với một hệ thống hội thảo hài lòng hai